ต่อมไอส์เลตออฟแลงเกอร์ฮานส์ เป็นกลุ่มเซลล์เล็กๆ จำนวนมากกระจายอยู่เป็นหย่อมๆ ในตับอ่อน เป็นต่อมไร้ท่อที่มีขนาดเล็กที่สุด และจำนวนมากที่สุด (ประมาณ 2 ล้านต่อม) เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 200 - 300 ไมครอนประกอบด้วยเซลล์ต่างกัน 2 แบบ คือ
- บีตาเซลล์
- แอลฟาเซลล์
- บีตาเซลล์
- แอลฟาเซลล์
บีตาเซลล์ เป็นเซลล์ขนาดเล็ก มีจำนวนมาก และอยู่ด้านใน สร้างฮอร์โมนชื่อ อินซูลิน (insulin) อวัยวะเป้าหมายคือ เซลล์กล้ามเนื้อและตับ มีหน้าที่ปรับระดับน้ำตาล glucose ในเลือดให้เป็นปกติ ทำให้มีการใช้ glucose ในเนื้อเยื่อมากขึ้น และช่วยให้น้ำตาลในเลือดกลับเข้าไปในเซลล์และรวมกันเป็น glycogen สะสมไว้ที่ตับและกล้ามเนื้อ
หน้าที่ของฮอร์โมนอินซูลิน
1. ลดระดับน้ำตาล glucose ในเลือดโดย
1.1 เพิ่มการซึมผ่าน glucose เข้าไปในเซลล์ได้มากขึ้น
1.2 กระตุ้นให้เซลล์ใช้ glucose สลายพลังงาน
1.3 กระตุ้นให้เซลล์สร้าง glycogen จาก glucose เก็บสะสมไว้ที่ตับ และกล้ามเนื้อ
2. กระตุ้นการสร้างโปรตีนจากกรดอะมิโน
3. กระตุ้นการสร้างไขมันจากกรดไขมัน
ความผิดปกติเกี่ยวกับปริมาณอินซูลิน
- ถ้าขาดอินซูลินจะเป็นโรคเบาหวาน
แอลฟาเซลล์ เป็นเซลล์ขนาดใหญ่ มีปริมาณน้อย สร้างฮอร์โมนชื่อ กลูคากอน (glucagon) อวัยวะเป้าหมายคือ ตับ มีหน้าที่กระตุ้นให้ glycogen เปลี่ยนไป glucose ในกระแสเลือด
หน้าที่ของกลูคากอน
1. เพิ่มระดับ glucose ในเลื อด โดยกระตุ้นการสลาย glycogen จากตับให้เป็นน้ำตาล glucose
2. กระตุ้นการสลายโปรตีนให้เป็นกรดอะมิโน
3. กระตุ้นการสลายไขมันให้เป็นไขมัน
ดังนั้น จะเห็นว่า กลูคากอน จะทำหน้าที่ตรงข้ามกับอินซูลิน จึงเรียก กลูคากอน เป็น Catabolic hormone ถ้าขาด กลูคากอน ไม่มีผลมากนัก เพราะมี hormone อื่นๆ ทำหน้าที่แทนได้ เช่น คอร์ติซอล จากอัลดรีนัลคอร์เทกซ์ เป็นต้น
ข้อควรทราบเพิ่มเติม
- ระดับน้ำตาลในเลือดของคนปกติจะไม่เกิน 100 มิลลิกรัม/เลือด 100